Murat ERTAN

Bir insanda ilk olarak gördüğümüz bazı özelliklerin, o insanla ilgili bütün algımızı etkilemesine hale etkisi denir. Böylelikle çekicilik ve fiziksel özellikler insanları değerlendirme biçimimizi etkiler.

İnsanlarla ilk karşılaşmamızda onun hakkında fikir alabileceğimiz özellikler; yüzü ve fiziki özellikleridir. Araştırmalara göre, çekici bulduğumuz insanlar hakkında olumlu düşünürüz ve onları iyi görme eğiliminde oluruz. 

Araştırmalara göre, çekici görünümlü insanların; dürüst, nazik ve duygusal açıdan daha olumlu; kişilik, cinsellik, ikna edicilik, popülerlik, sosyal anlamda arzu edilme gibi özellikler bakımından öne çıktığı görülmüştür. Ayrıca fiziksel görünümü çekici insanların toplumsal iletişimde avantajlı oldukları da bilimsel olarak kanıtlanmıştır. İnsanlar farklı kişilik özelliklerini değerlendirirken nazik olan birisinin aynı zamanda “iyi kalpli” olacağına inanır.

Güzellikten hoşlanmak, bebeklik çağında başlar ve bir ömür boyu sürer (Crawford, Taylor 18). Fiziksel çekicilik, dünyanın her yerinde psikolojik algıyı etkiler. “Görünümü iyi ise her şeyi iyidir”.  Araştırmalara göre, iyi giyimli biriyseniz ve cüzdanınızı düşürürseniz, %83 oranla size geri verirler. Eğer kötü ve gündelik giysiler içindeyseniz, sadece %48’i bunu yapar. Fiziksel görünüşü iyi olan insanlarla ilgili ön yargılarımıza sosyal psikologlar “Örtük Kişilik Kuramı” adını vermektedir.

Üniversite ortamında öğrenciler tarafından fiziksel olarak çekici bulunan öğretmenler çekici bulunmayan öğretmenlere göre daha iyi öğretmen olarak algılanmaktadır. Çekici öğretmenlerin başka öğrencilerin dersini alması konusunda daha fazla önerildikleri ve bir öğrenci dersten kaldığında, daha az suçlamayla karşılaştıkları doğrudur (Romano ve Bordieri, 1998, Akt. Hogan, 2012, 155).

Çekici bulduğumuz insanlara, doğru veya yanlış olduğuna bakmadan “evet” cevabı vermeye yatkın olduğumuz görülmektedir. Örneğin, “İstanbul’da 06.09.2020 tarihinde yapılan bir sosyal deneyin sonuçlarına göre, öncesinde şık giyimli, güzel görünümlü bir kadının, “tatil yapacağım” diye afiş açıp para istemesine, toplumun ilgisinin fazla olduğu ve bu kadının 3-4 saatte 120 TL para topladığı görülmüştür. Sonrasında güzel görünmeyen kıyafetlerle “açım” diye para toplayan kadına ise ilginin az olduğu ve 3-4 saat içinde sadece 40 TL para toplayabildiği belirtilmiştir. İnsanlar güzel görünmeyen kıyafetli birisi açım dediği halde para vermezken daha güzel giyimli birisine tatil için de olsa daha fazla ilgi gösterip cömert davranmıştır.

Fiziksel çekiciliğin biyolojik etkileri üzerinde araştırmalar yapılmıştır. Üniversite öğrencisi kız ve erkeklere gösterilen kadın ve erkek fotoğraflarının onların beğendikleri fotoğraf karşısında kalp atışlarının arttığı, bilimsel olarak tespit edilmiştir (Hortaçsu, 2012).

Çocukluk ve gençlik dönemlerinde fiziksel çekicilik belirleyici bir öğe olurken orta ve ileri yaşlarda fiziksel çekicilik birinci derecedeki önemini kaybeder. Fiziksel çekiciliğin etkisi, ikili ilişkilerde daha yüksektir. Uzun süreli ilişkilerde de bu etki yerini bilgi, beceri, tutarlılık ve güven ilişkisine bırakır.

Uzun boylu, güçlü yapılı olan erkeklerin daha başarılı oldukları algısı bir kısa yoldur. Güzel kadınların zeki oldukları algısı da bir başka kısa yoldur. Dolayısıyla iletişimin fazla olduğu yerlerde bilgi birikimle birlikte daha uzun boy ve fiziksel çekicilik tercih sebebidir. 1972 yılında yapılan bir araştırmaya göre, boyları 187-192 santimetre arasında olanların başka etkenlere bağlı olmadan arkadaşlarından %12 daha yüksek ücret aldıkları görülmüştür.

MURAT ERTAN
EĞİTİM BİLİM UZMANI
DAVRANIŞ BİLİMLERİ UZMANI